Το 2020 έχει υπάρξει μια πραγματική πρόκληση για την παγκόσμια κοινότητα. Κανείς δεν θα φανταζόταν ότι με την αρχή του καινούργιου χρόνου θα είχαμε να αντιμετωπίσουμε μια πανδημία. Έχουν περάσει πλέον 8 μήνες από τότε που ο ιός έφτασε στην Ευρώπη.
Οι κυβερνήσεις των χωρών έχουν προσπαθήσει καθεμία με τον τρόπο της να διαχειριστούν την νέα κατάσταση και ο κόσμος έχει πλέον κουραστεί να παλεύει με αυτόν τον αόρατο εχθρό. Οι διάφορες πολιτικές διαχείρισης της κρίσης έχουν μπερδέψει τον κόσμο ο οποίος συχνά ακούει οδηγίες και κανονισμούς που δεν φαίνεται να συμφωνούν πάντα μεταξύ τους ενώ κάθε χώρα εφαρμόζει το δικό της μοντέλο πράγμα που μπερδεύει ακόμη περισσότερο τον πολίτη.
Στην πραγματικότητα δεν μπορεί να συγκρίνει κανείς απόλυτα μεταξύ των χωρών αφού καθεμία έχει τα δικά της πληθυσμιακά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα πρέπει κανείς να λάβει υπόψιν χαρακτηριστικά όπως η γήρανση του πληθυσμού, το ποσοστό διαβητικών, καπνιστών, ατόμων με καρδιοπάθειες, πνευμονοπάθειες και άλλες συννοσηρότητες, την οικιστική ανάπτυξη μιας χώρας, την πυκνότητα του πληθυσμού, την δομή των οικογενειακών μονάδων και πολλά άλλα.
Ο κορωνοϊός όπως και κάθε ιός είναι μια φυσική οντότητα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που υπακούει στους φυσικούς νόμους.
Πώς μπορεί όμως ο καθένας να διακρίνει τί πρέπει να κάνει για να προστατευτεί ο ίδιος και οι γύρω του από τον ιό εν μέσω τόσης πληροφορίας;Η απάντηση είναι απλή. Ο κορωνοϊός όπως και κάθε ιός είναι μια φυσική οντότητα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που υπακούει στους φυσικούς νόμους. Κατανοώντας αυτό, τα πράγματα γίνονται πολύ πιο απλά.
Με τι μοιάζει ο κορωνοϊός;
Ο κορωνοϊός μοιάζει με μια σφαίρα που αποτελείται εξωτερικά από λιπίδια και κάποιες πρωτεΐνες οι οποίες εκτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες. Εσωτερικά, η σφαίρα αυτή περιέχει το γενετικό υλικό του ιού το οποίο φέρει πληροφορίες για την παραγωγή περισσότερων ιών. Χρησιμοποιώντας τις εξωτερικές πρωτεΐνες του, ο ιός αγκυροβολεί πάνω στα κύτταρα του ανθρώπου και απελευθερώνει στο εσωτερικό τους το γενετικό του υλικό (μόλυνση). Το κύτταρο, αποτυγχάνει να αναγνωρίσει ότι το γενετικό υλικό είναι ξένο και αρχίζει να κατασκευάζει το ίδιο περισσότερους ιούς που μολύνουν ακόμη περισσότερα κύτταρα. Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα “αντιληφθεί” το πρόβλημα επεμβαίνει και προσπαθεί να ελέγξει την λοίμωξη.
Το πρόβλημα με τον κορωνοϊό SARS-CoV2 αλλά και με άλλους ιούς είναι ότι κολλάνε πριν ο φορέας τους να εκδηλώσει συμπτώματα.
Αντιλαμβάνεται κανείς λοιπόν ότι αποφεύγοντας την μόλυνση δεν αρρωσταίνει. Όλοι μας γνωρίζουμε να προστατευτούμε από έναν άνθρωπο που εκδηλώνει συμπτώματα μια ασθένειας. Είναι φυσική μας αντίδραση. Το πρόβλημα με τον κορωνοϊό SARS-CoV2 αλλά και με άλλους ιούς είναι ότι κολλάνε πριν ο φορέας τους να εκδηλώσει συμπτώματα. Συγκεκριμένα, ο SARS-Cov2 μεταδίδεται εξίσου αποτελεσματικά 3 με 4 ημέρες πριν την εκδήλωση συμπτωμάτων από τον φορέα. Επιπλέον, οι ασυμπτωματικοί φορείς μπορούν και εκείνοι να μεταδώσουν τον ιό. Άρα μπορούμε εν δυνάμει να μολυνθούμε από οποιοδήποτε άτομο με το οποίο ερχόμαστε σε επαφή αφού και το ίδιο πολλές φορές δεν γνωρίζει αν φέρει τον ιό.
Πώς εισέρχεται ο ιός στο σώμα μας;
Ο ιός εισέρχεται μέσω της μύτης μας, του στόματος και των ματιών μας. Αυτό μπορεί να γίνει είτε εισπνέοντας τον αέρα που εκπνέει ένα μολυσμένο άτομο ή αν ακουμπήσουμε μια μολυσμένη επιφάνεια και στη συνέχεια φέρουμε τα χέρια μας στο πρόσωπο.
Πώς κυκλοφορεί όμως ο κορωνοϊός;
Ο ιός “ταξιδεύει” μέσω της εκπνοής. Με απλά λόγια, όσο πιο έντονα εκπνέει ένας φορέας τόσο πιο μακριά φτάνει ο ιός. Το Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων, CDC (Center for Disease Control) προειδοποιεί ότι αερομεταφερόμενη μετάδοση του ιού από άτομο που φέρει τον ιό, μπορεί να συμβεί σε χώρους υγειονομικής περίθαλψης κατά τη διάρκεια διαδικασιών που παράγουν αερόλυμα (π.χ. διασωλήνωση), σε κλειστούς χώρους, σε χώρους χωρίς καλό αερισμό και σε χώρους όπου πραγματοποιούνται δραστηριότητες κατά τις οποίες τα άτομα εκπνέουν έντονα (πχ φωνάζοντας, τραγουδώντας ή κάνοντας έντονη γυμναστική).
Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε για να προστατευτούμε; Κάποιοι απλοί κανόνες είναι οι εξής:
- Κρατάμε αποστάσεις (2 μέτρα θεωρείται ότι είναι μια καλή απόσταση ασφαλείας).
- Φοράμε μάσκα (ειδικά σε πολυσύχναστους χώρους, εσωτερικούς ή και εξωτερικούς όπου είναι αδύνατη η τήρηση των αποστάσεων).
- Πλένουμε καλά τα χέρια μας (ώστε να μην μεταφέρουμε ιό από βρώμικες επιφάνειες στο στόμα, τη μύτη και τα μάτια μας).
- Αποφεύγουμε πολυσύχναστα μέρη.
- Αερίζουμε καλά τους χώρους.
Και μία τελευταία συμβουλή. Στην πόλη μας, μεγάλο ποσοστό των κατοίκων ζουν σε πολυκατοικίες. Τα ασανσέρ είναι απαραίτητα σε καθημερινή βάση αλλά είναι μικροί χώροι όπου ο αέρας δεν ανανεώνεται επαρκώς. Αν δεν μπορούμε να τα αποφύγουμε, χρησιμοποιούμε μάσκα κατά τη χρήση τους, απολυμαίνουμε καλά τα χέρια μας πριν και μετά τη χρήση τους και αποφεύγουμε να συνωστιζόμαστε σε αυτά.
Με τα κρούσματα να ανεβαίνουν δραματικά σε όλη την Ευρώπη, ας προστατεύσουμε ο ένας τον άλλον εν αναμονή ενός εμβολίου.
Δρ Εύη Βλαχάβα,
Μοριακή Βιολόγος – Ιολόγος,
Ερευνήτρια στην ανοσολογία των ερπητοϊών.
Πηγές:
- He, X., Lau, E.H.Y., Wu, P. et al. Temporal dynamics in viral shedding and transmissibility of COVID-19. Nat Med 26, 672–675 (2020). https://doi.org/10.1038/s41591-020-0869-5
- The airborne lifetime of small speech droplets and their potential importance in SARS-CoV-2 transmission. Valentyn Stadnytskyi, Christina E. Bax, Adriaan Bax, Philip Anfinrud, Proceedings of the National Academy of Sciences Jun 2020, 117 (22) 11875-11877; DOI: 10.1073/pnas.2006874117
- https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/more/scientific-brief-sars-cov-2.html
