Ποιητική συλλογή «Κέρινος Θίασος» της Ζωής Μακρονάσιου
Γράφει ο Αθανάσιος Νασιόπουλος, Καθηγητής
Ζωή σε χαιρετώ. Διάβασα με τα μάτια της ψυχής , όπως αρμόζει πάντα στην ποίηση, ολόκληρο το πόνημα σου με την ποιητική σου συλλογή με τίτλο «Κέρινος Θίασος».
Ξεκινώντας από το οπισθόφυλλο του βιβλίου, όπου με λίγα λόγια τοποθετείται η στόχευση του πονήματος και των ποιημάτων, ο αναγνώστης παίρνει μια πρώτη γεύση, ότι πρόκειται για στιχουργική αποτύπωση μιας εσωτερικής αναζήτησης, όπου η συγγραφέας ομολογεί ότι καταμετρά τη ζωή με κυρίαρχο μέτρο το συναίσθημα. Ομολογεί ότι αφήνει τον αναγνώστη να εξηγήσει το στίχο με τα δικά του συναισθηματικά μονοπάτια.
Η επιμέλεια της έκδοσης είναι πολύ προσεγμένη, πρωτότυπη. Μοιάζει ανάλαφρη, αέρινη. Μετά από το πρώτο ξεφύλλισμα του μικρού βιβλίου, δεν χρειάζεται ο αναγνώστης να διαβάσει όλα τα ποιήματα, 31 στο σύνολο, για να συμπεράνει άμεσα ότι ο τρόπος σελιδοποίησης και εμφάνισης συνάδει με το περιεχόμενο του έργου.
Η ποίηση, ο τρόπος έκφρασης και γραφής και είναι πρωτότυπος. Θα έλεγα πολύ πρωτότυπος. Οι στίχοι είναι μικροί, συχνά αποτελούνται από μια λέξη και συνθέτουν λογοπαίγνιο. Η ερμηνεία τους δεν είναι εύκολη υπόθεση σε πρώτη προσέγγιση.
Ο αναγνώστης διαισθάνεται το νόημα και τη σημασία τους, αφού διαβάσει όλο το ποίημα και ενδεχόμενα επανέλθει δύο και τρείς φορές. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν δημιουργεί την αίσθηση της κόπωσης αλλά βάζει τον αναγνώστη σε μια όμορφη αναζήτηση μέσα από το μονοπάτι των στίχων να αντλήσει τα βιώματα του ποιητή και να τα συσχετίσει με δικά του, μέσα από το πρίσμα των δικών του γιατί και των δικών του βιωμάτων.
Για παράδειγμα θα μπορούσα να αναφερθώ σε στίχους από το ποίημα που έδωσε τον τίτλο του σε όλο το πόνημα, Κέρινος Θίασος. Ένα ποίημα που παρομοιάζει μια αλληλουχία αντιφατικών συναισθημάτων γύρω από φιγούρες, που δεν θα αντέξουν πολλές εναλλαγές και θα λιώσουν στο πλησίασμα ενός κεριού: /Ραμμένοι ρόλοι, γραμμένα κουστούμια/μαριονέτες παλιάτσοι/σακατεμένα λόγια, στιλβωμένες εκφράσεις/όλοι ακίνητοι/…../Κάποτε Ιθάκες, ταξίδια, ελπίδες/ο χρόνος στερεύει σταγόνες, σταγόνα/κι εσύ σώπα/κλείσε τα μάτια/λύσε τα μάγια/κοιμήσου σε βυθούς ξεχασμένους / κοράλλια, γοργόνες ασάλευτες/…./Ραμμένοι ρόλοι, γραμμένα κουστούμια/παγωμένα χαμόγελα/κι όλο σωπαίνεις/ μικραίνεις, μαραίνεις/ …/λιώνεις/ ένας κέρινος θίασος/… /ένα σάπιο χαρτόνι/ένα σπίρτο και έλιωσε/…. /κι η παράσταση τέλειωσε/.
Στίχος κομματιαστός, ανεξάρτητος, κβαντισμένος, τυλιγμένος με το συναίσθημα της στιγμής. Συχνά στίχος αντιφατικός για να περιγράψει το όνειρο, τη μελαγχολία, τη λύπη αλλά και την ελπίδα της ανάνηψης. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικό το ποίημα «Θυμάμαι»: /Θυμάμαι ένα πηγάδι με όνειρα/…/όνειρα φρέσκα παιδικά / όνειρα επίμονα/επίμονα αισιόδοξα/επίπονα ματαιόδοξα/, αλλά δυστυχώς το πηγάδι /Σκοτεινό, μουχλιασμένο και σάπιο/…../Θυμάμαι ένα πηγάδι με όνειρα/…/όνειρα στάχτες, αποκαΐδια/ ίδια με σκόνη, αηδία/ χωρίς αιδώ ποδοπατήθηκαν/χωρίς αιδώ κανιβαλίστηκαν/ ..εδώ τίποτα/. Μα η ελπίδα παραμένει ζωντανή, /για κάθε επόμενο βήμα/δίπλα πάντα μια θέση/ειδάλλως χαρά μου άχρηστη/θέση κενή μια ακόμα ελπίδα/…/Στρέφεις το βλέμμα και η θέα σου αρέσει/δεν είναι πια για σένα οι οδύνες/παλεύεις με εκείνες/ και ένα επόμενο βήμα/…
Οι στίχοι του Κέρινου Θιάσου δεν προσπαθούν να κρύψουν ή να καμουφλάρουν μια υφέρπουσα μελαγχολία, αντίθετα καταγγέλλουν με περίτεχνη στιχουργία αλλά με παρρησία ανεκπλήρωτους έρωτες, προδομένους έρωτες, τη διπλοπροσωπία, την έκφυλη αντιμετώπιση των ανθρώπινων σχέσεων, την εγκατάλειψη, τον πόνο, τη μοναξιά. Η ίδια η ποιήτρια ομολογεί ότι μέσα από το έργο της πορεύονται ψυχές εκτεθειμένες, έκθετες, έκφυλες και φαύλες. Αντί για ελπίδες συναντούν λεπίδες: /Δεν θα αργήσω να σου πω καληνύχτα /φεύγεις τώρα μα ρώτα/ρώτα εσύ/πρώτα πρώτα η φωνή σου λεπίδες/ δεν μιλάς /δίνεις μόνο ελπίδες ./ Μια ελπίδα που τρίζει/τρεμοσβήνει ή τρίβει/ενοχές για συντρίμμια /….κλπ.
Το συναίσθημα προσπαθεί να συναντηθεί με τη λογική. Αναζητά σε συλλογισμούς συχνά αντιφατικούς, προβληματισμό και σχέση αιτίας και αιτιατού: /Έχεις εξιδανικεύσει τη δική σου Ιθάκη/μάλλον σκόπιμα/γαντζώνεσαι από έρημες Χίμαιρες/από ήρεμες θύμησες/από σκέψεις εφήμερες/…./ Ένα βήμα μπροστά σου/κι άλλο τόσο κοντά σου/πιο μακριά στη μορφή σου/πλάι – πλάι στη μομφή σου/.
Η απογοήτευση εναλλάσσεται με την ελπίδα. Χαρακτηριστικοί οι στίχοι στο ποίημα «Νοσηρές οικογένειες» …/Αηδιάζεις αγάπη/ μια αγάπη που πνίγει /κι όλο αίμα που φτύνει / με φτηνές εξηγήσεις /με φενάκες και απάτες/ εκβιασμούς και προστάτες/ όχι ευχαριστώ/…. Αντικριστά το «Εκλογικευμένο συναίσθημα» με την πεποίθηση ενός ψήγματος λογικής και ελπίδας ενάντια στην παραίτηση: /Ένα ολέθριο κύμα/μεσονύχτιο ποίημα/η ανάγκη μεγάλη/αγρυπνώ καρτερώντας /συναισθήματα άλλα / σαν εκείνα που σφύζουν / την ψυχή κατακλύζουν / και τον έλεγχο χάνω /…
Η ελπίδα της ανάνηψης, η ελπίδα της συνέχειας, η ελπίδα της ζωής δεν παραδίδεται. Θα φυτρώσει οπωσδήποτε. Μάλλον η εικόνα του κυκλάμινου πάνω στο βράχο το χειμώνα έχει επηρεάσει του τους στίχους του «Ανθίζω». /Πέτρα/ και εγώ γλυκά πάνω σου/ ανθίζω/ /χώμα, νερό, ήλιος, όλα εσύ πέτρα/….Πέτρα μου τώρα/στα δικά σου τα δώρα/νιώσε το σθένος/άκου ανάσες/μέτρα ελπίδες/….
Θα μπορούσαν να αναφερθούν και άλλοι ιδιαίτεροι στίχοι. Στίχοι εσωστρεφείς, ανεξάρτητοι, προείπα κβαντισμένοι, σε ένα μωσαϊκό στοχασμών, ερωτήσεων και στιγμιαίων διατυπώσεων. Στίχοι μελαγχολίας, ενίοτε απέλπιδες αλλά και στίχοι ελπίδας. Στίχοι που εκφράζουν βαθιά συναισθήματα.
Αθανάσιος Νασιόπουλος
Καθηγητής
Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
