Πώς να διαχειριστούμε τις κρίσεις πανικού…Tης Μαρίζας Στ. Χατζησταματίου

Η διαταραχή πανικού είναι από τις πιο συχνές ψυχικές παθήσεις κατά την οποία ο ασθενής παρουσιάζει αιφνίδια και απρόσμενα επεισόδια έντονου φόβου και άγχους. Το όνομα της συγκεκριμένης διαταραχής δεν είναι καθόλου τυχαίο μιας και προέρχεται από τον Πάνα, Έλληνα θεό των δασών και των χωραφιών, ο οποίος ευθυνόταν για τον παράξενο τρόμο που βίωναν οι ταξιδιώτες σε έρημες τοποθεσίες.                                                                                

Τα αιφνίδια επεισόδια άγχους και τρόμου που βιώνει κανείς  ονομάζονται κρίσεις πανικού και διαρκούν από λίγα δευτερόλεπτα έως πολλές ώρες ή και μέρες. Τα άτομα που πάσχουν από διαταραχή πανικού βιώνουν έναν ανεξέλεγκτο τρόμο ο οποίος εκδηλώνεται χωρίς καμία προειδοποίηση και η αιτία έναρξής του μπορεί να μην είναι γνωστή.

Τα άτομα αυτά δεν αισθάνονται άγχος συνεχώς, αντίθετα έχουν ξαφνικές κρίσεις άγχους που επαναλαμβάνονται μετά από περιόδους φυσιολογικής λειτουργίας. Όταν αυτές οι κρίσεις είναι πολύ συχνές και όταν ένα άτομο σπαταλά αρκετό χρόνο περιμένοντας να συμβεί η επόμενη κρίση, τότε αυτός/ή είναι πολύ πιθανόν να υποφέρει από διαταραχή πανικού.                                

Σε ποιες ηλικίες εκδηλώνονται;

Οι κρίσεις πανικού μπορούν να εκδηλώνονται σε όλες τις ηλικίες. Συγκεκριμένα, η συχνότητα εκδήλωσης της πρώτης κρίσης πανικού είναι μεγαλύτερη μεταξύ 20 και 40 ετών. Η διαταραχή πανικού, με ή χωρίς αγοραφοβία, κάνει την εμφάνισή της στα τελευταία χρόνια της εφηβείας ή στα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής και είναι αρκετά συχνή προσβάλλοντας περίπου το 1% του πληθυσμού.                                                                              

Ποια είναι τα πιο χαρακτηριστικά ψυχικά και σωματικά συμπτώματα;

Τα πιο χαρακτηριστικά ψυχικά συμπτώματα της κρίσης πανικού περιλαμβάνουν έντονο φόβο, άγχος, πανικό, αίσθημα επέλευσης τρέλας, την παράξενη αίσθηση ότι έχει αποκοπεί το άτομο από τον εαυτό του και το περιβάλλον του, αίσθημα απώλειας ελέγχου και επερχόμενου θανάτου.

Εκτός από τα ψυχικά συμπτώματα που αισθάνεται ο ασθενής, η κρίση πανικού συνοδεύεται και από έντονα σωματικά συμπτώματα που περιλαμβάνουν τρέμουλο ή εφίδρωση, δυσκολία στην αναπνοή ή αίσθηση πνιγμού, πόνο στο στήθος, ταχυπαλμία, δύσπνοια, αίσθημα ασφυξίας, αίσθημα πνιγμού, αναγούλες, ναυτία, αστάθεια ή τάση για λιποθυμία, κράμπες, μουδιάσματα ή μυρμηγκιάσματα στα χέρια, ρίγος ή εξάψεις.

Επιβάλλεται να τονιστεί ότι τα προαναφερθέντα συμπτώματα δεν παρουσιάζονται όλα σε ένα ασθενή με κρίση πανικού. Μη βιαστείτε να θεωρήσετε ότι πάσχετε από τη διαταραχή πανικού επειδή αναγνωρίζετε κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα στον εαυτό σας, διότι πολλά από τα σημεία και συμπτώματα που παρουσιάζουν οι ασθενείς κατά τις κρίσεις πανικού, είναι παρόμοια με αυτά που εκδηλώνονται λόγω σοβαρών παθήσεων της καρδίας, του εγκεφάλου, των πνευμόνων και του πεπτικού συστήματος. 

Τι μπορείτε να κάνετε, ποιες στρατηγικές να χρησιμοποιήσετε για να ελέγξετε τον πανικό:

• Να θυμάστε ότι, παρόλο που τα συναισθήματα και τα συμπτώματά σας σας προξενούν φόβο, δεν είναι επικίνδυνα από φυσιολογική άποψη.

• Μην προσπαθείτε να καταπολεμήσετε τα συναισθήματά σας. Όσο περισσότερο πρόθυμοι είστε να τα παραδεχτείτε και να τα αντιμετωπίσετε τόσο πιο εύκολα θα μειωθούν.

• Παραμείνετε στο παρόν. Παρατηρήστε τι ακριβώς σας συμβαίνει και μην επιτρέψετε στον εαυτό σας να γίνει έρμαιο του τι νομίζετε ότι σας συμβαίνει.

• Παρατηρήστε ότι, όταν σταματήσετε να προσθέτετε εκφοβιστικές σκέψεις στον πανικό σας, αρχίζει να ξεθωριάζει.

• Ασκηθείτε στη διαφραγματική αναπνοή και κάνετε ασκήσεις αναπνοής κατά τη διάρκεια της ημέρας (δηλαδή, σταματήστε ό,τι κάνετε και πάρτε βαθιές, αργές εισπνοές από τη μύτη, γεμίζοντας την κοιλιά σας. Εκπνεύστε αργά).

• Εκφραστείτε! Εάν νιώθετε φοβισμένοι ή στρεσαρισμένοι, μιλήστε σε κάποιον φίλο/η ή γράψτε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας. Η κουβέντα με φιλικά πρόσωπα βοηθά στην ενίσχυση του αισθήματος της ευεξίας. Να είστε προσεκτικοί όμως στην επιλογή του φιλικού προσώπου, καθώς είναι σημαντικό να είναι ένα άτομο που θα σας ακούσει, χωρίς να σας κρίνει και χωρίς να σας δίνει άκαιρες συμβουλές. Η αληθινή, ειλικρινής επικοινωνία μειώνει το άγχος.

Η διαταραχή πανικού μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά και η εκδήλωση των κρίσεων πανικού να μειωθούν σημαντικά. Υπάρχουν ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι που με επιτυχία βοηθούν τον ασθενή να ελέγξει ή ακόμη και να απαλλαγεί από το πρόβλημα. Σε ορισμένες περιπτώσεις βέβαια απαιτείται παράλληλα με την ψυχοθεραπεία και η φαρμακευτική αγωγή. Ο συνδυασμός φαρμάκων και ψυχοθεραπείας προσφέρει υψηλά ποσοστά επιτυχίας.

Για να διαπιστώσετε να έχετε βιώσει συμπτώματα κρίσεων πανικού προσπαθήστε να απαντήστε το ερωτηματολόγιο που ακολουθεί έχοντας κατά νου το πιο πρόσφατο επεισόδιο και θυμηθείτε αν τυχόν υπήρξαν αυτά τα συμπτώματα κατά την διάρκεια αυτού του επεισοδίου:

• Νιώσατε σαν να μην σας φτάνει ο αέρας ή σαν να δυσκολεύεστε να αναπνεύσετε;

• Νιώσατε αίσθημα αυξημένων καρδιακών παλμών;

• Αισθανθήκατε να τρέμετε ή να σας διαπερνά ρίγος;

• Είχατε ιδρώσει;

• Αισθανθήκατε σαν να πνίγεστε ή ότι δεν είχατε καθόλου σάλιο;

• Νιώσατε κάποιο σφίξιμο στο στήθος;

• Αισθανθήκατε κάποιο βάρος στο στομάχι ή ναυτία ή εν γένει κάποια κοιλιακή δυσφορία;

• Είχατε ζαλάδα, αστάθεια ή τάση για λιποθυμία;

• Είχατε την αίσθηση ότι δεν ζείτε πραγματικά το γεγονός ή ότι σαν να μην είστε ο εαυτός σας;

• Φοβηθήκατε ότι χάνετε τον έλεγχο ή ότι τρελαίνεστε;

• Φοβηθήκατε ότι θα πεθάνετε;

• Είχατε μουδιάσματα ή μυρμήγκιασμα (παραισθησίες);

• Είχατε ρίγη ή εξάψεις;

Aν απαντήσατε καταφατικά στις περισσότερες από τις παραπάνω ερωτήσεις τότε έχετε βιώσει κρίση πανικού κι κρίνεται απαραίτητο να διαχειριστείτε καλύτερα το άγχος σας.

Μαρίζα Στ. Χατζησταματίου
Ψυχολόγος, MSc, PhD
Διδάκτορας Παν/μίου Θεσσαλίας 
www.my-psychology.gr                                    


Comments are closed.