Ο φούρνος του Βελέντζα στην Άλλη Μεριά του Δήμου Πορταριάς κτίστηκε το 1897, σύμφωνα με τη χρονολογία που είναι χαραγμένη σε μια πλάκα της γρυπίδας μαζί με τα αρχικά Κ.Α.Β., ενδεχομένως του ιδιοκτήτη. Το κτίριο από το 1897 έως το τέλος της δεκαετίας του 1970 λειτουργούσε συγχρόνως ως φούρνος, μπακάλικο και κρασοπωλείο. Το 1910, σύμφωνα με επιγραφή, διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες από το μεγάλο λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο Χατζημιχαήλ.
Για το λόγο αυτό ήταν από τα πρώτα κτίρια που χαρακτηρίστηκαν ως διατηρητέα μνημεία στην περιοχή της Θεσσαλίας, με τη δημοσίευση της σχετικής απόφασης το 1965 (ΦΕΚ 714/β/29-10-65). Το 1987 πραγματοποιήθηκαν εργασίες αποκατάστασης του κτιρίου και συντήρησης των τοιχογραφιών, κατά τις οποίες αποκαλύφθηκε και η αρχική επιγραφή του φούρνου με τίτλο “ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΟΝ Η ΙΩΛΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΒΕΛΕΝΤΖΑ”, κατά πάσα πιθανότητα επίσης έργο του Θεόφιλου. Σήμερα το κτίριο παραμένει κλειστό.
Το κτίριο
Πρόκειται για κτίριο ισόγειο, λιθόκτιστο, με ορθογωνική κάτοψη. Αποτελείται από μια ενιαία αίθουσα, στα δυτικά της οποίας υπάρχει η εγκατάσταση του φούρνου. Είναι διακοσμημένο με εννέα ενεπίγραφες τοιχογραφίες, μία στην πρόσοψη και οκτώ στο εσωτερικό του, οι οποίες διατηρούνται σε άριστη κατάσταση. Οι τοιχογραφίες πλαισιώνονται με μαύρο περίγραμμα και κατανέμονται συμμετρικά στο χώρο, ξεκινώντας από τη μέση περίπου του τοίχου προς τα επάνω. Εκτός από τις τοιχογραφίες δεν υπάρχει κανένα άλλο διακοσμητικό στοιχείο.
Τα έργα του Θεόφιλου
Η διάταξη των έργων στο φούρνο του Βελέντζα δεν ακολουθεί κάποια συγκεκριμένη σειρά, καθώς διάφορες ηρωικές μορφές από την ιστορία και την παράδοση παρατάσσονται η μια δίπλα στην άλλη. Στην τοιχογραφία της πρόσοψης υπάρχει η επιγραφή “Η ΕΛΛΑΣ αναγγενηθείσα και (?) ο Φεραίος” και στις υπόλοιπες οκτώ οι εξής επιγραφές: “Η Ηρωίς ΕΛένη κατά το 1821”, “Ο Νέος Ηρακλής Παναής Κουταλιανός το 1884”, “Ερωτόκριτος και Αρετούσα”, “ο μέγας λήσταρχος της Ανατολής Μεμέτης εφές Τσακιτζής”, “Η Αρετούσα θέτει τον στέ(?)νον της νίκης επί της κεφαλής του Ερωτοκρίτου”, “Ο Σαμψών δια της ανδρείας του θανατώνει λέοντα”, “ο Ήρως Μάρκος Βότσαρης το 1823”, “ο Αθάνατος Κώστας Γαρέφης”. Οι μορφές είναι χρακτηριστικές της τέχνης του Θεόφιλου, σχεδόν επίπεδες, μετωπικές ή κατά τρία τέταρτα, με καθαρά περιγράμματα, εκφραστικά μάτια και ζωηρά χρώματα.
Ο φούρνος του Βελέντζα πρέπει να είναι – αν όχι ο πρώτος – από τους πρώτους επαγγελματικούς χώρους στην περιοχή Πηλίου – Βόλου που φιλοτέχνησε ο Θεόφιλος με τις εικόνες του. Ο λαϊκός ζωγράφος είναι αυτός που επιχειρεί για πρώτη φορά στο Πήλιο τη διακόσμηση κάθε λογής επαγγελματικών χώρων. Στόλισε με τη ζωγραφική του τους τοίχους αυτού του μικρού μαγαζιού για ένα πιάτο φαγητό και λίγη φιλοξενία, όπως έκανε εξάλλου και σε πολλά άλλα μαγαζιά που σήμερα δε σώζονται. Ένας μικρός επαγγελματικός χώρος που “φιλοξενεί” τους ήρωες του Θεόφιλου, αποτελεί χαρακτηριστικό μνημείο όχι μόνο της ιδιαίτερης τέχνης και ιδιοσυγκρασίας του λαϊκού ζωγράφου, αλλά και μιας ολόκληρης εποχής.
Συντάκτης Καραγιαννιώτη Μαρία, Αρχαιολόγος Πηγή odysseus.culture.gr |
-
1 Δείτε βίντεο από το κέντρο του Βόλου αλλά και φωτογραφίες από το Πήλιο
-
2 Πήλιο: Ο χιονιάς δημιούργησε ένα εντυπωσιακό σκηνικό [βίντεο]
-
3 Η Αγία Μαρίνα στον Κισσό που λειτουργούσε σαν κρυφό σχολειό.
-
4 «Στο δάσκαλο μας με αγάπη» η ταινία που γυρίστηκε σε χωριό του Πηλίου
-
5 Προβολή της βραβευμένης ταινίας «Θεόφιλος» στην Εξωραϊστική
-
6 Γνωρίζοντας τον τόπο μας. «Πανταζή Άμμος»
-
7 Long Pelion trail! Γνωρίστε τις ομορφιές του Πηλίου κάνοντας πεζοπορία.
-
8 Γνωρίζοντας τον τόπο μας. Καστρί Πήλιο
-
9 Γνωρίζοντας τον τόπο μας.Κουκουράβα|Μακρινίτσα Πηλίου
-
10 Το νοσταλγικό καφενείο στο Πήλιο