Τα τελευταία χρόνια έχουμε όλοι συνηθίσει στην εμφάνιση celebrity ιών που τραβούν την προσοχή όχι μόνο της επιστημονικής αλλά και της παγκόσμιας κοινότητας. Για παράδειγμα, τα διάφορα στελέχη της γρίπης, ο SARs και ο MERs, ο Zika, ο Ebola και προσφάτως ο SARs-CoV-2 που έχει αλλάξει την καθημερινότητά μας τους τελευταίους μήνες. Παρόλο που η αντιμετώπιση των παραπάνω είναι εξαιρετικά σημαντική, ένας από τους ιούς με την μεγαλύτερη διάδοση και μεγάλη επίπτωση στην υγεία του ανθρώπου παραμένει κρυμμένος από τα φώτα της δημοσιότητας. Ο λόγος είναι ότι προκαλεί προβλήματα σε μια “αφανή” ομάδα του πληθυσμού, τα έμβρυα. Ως ερευνήτρια στο πεδίο του CMV σκέφτηκα να συστήσω αυτόν τον γνωστό άγνωστο.
Ποιος είναι λοιπόν αυτός ο ιός που επιτίθεται στα έμβρυα παγκοσμίως;
Το όνομά του είναι Κυτταρομεγαλοϊός (CMV). Ο CMV ανήκει σε μια οικογένεια ιών που ονομάζονται ερπητοϊοί. Μια χαρακτηριστική τους ιδιότητά είναι ότι μολύνουν τον άνθρωπο και παραμένουν στο σώμα του για πάντα. Ο οργανισμός μας χρησιμοποιεί πολλούς πόρους του ανοσοποιητικού συστήματος για να κρατήσει αυτούς τους ιούς υπό έλεγχο. Όταν η άμυνα του οργανισμού εξασθενίσει, τότε εκείνοι βρίσκουν την ευκαιρία να επανενεργοποιηθούν.
Τι προβλήματα δημιουργεί
Όταν ο CMV μολύνει μια εγκυμονούσα για πρώτη φορά, και ειδικά κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης, το έμβρυο μπορεί να αναπτύξει προβλήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος, κώφωση και άλλα. Στην περίπτωση που η μητέρα είχε μολυνθεί από CMV στο παρελθόν και ο ιός επανενεργοποιηθεί ή εκείνη μολυνθεί εκ νέου από άλλο στέλεχος του ιού, και πάλι υπάρχει πιθανότητα να παρουσιαστούν προβλήματα στο έμβρυο αλλά συνήθως είναι ηπιότερα.
Πώς μεταδίδεται ο ιός;
Ο ιός μεταδίδεται μέσω των σωματικών υγρών, με στενή επαφή. Ένας υγιής άνθρωπος τις περισσότερες φορές δεν αντιλαμβάνεται ότι έχει νοσήσει καθώς τα συμπτώματα είναι συνήθως ήπια. Το πρόβλημα προκύπτει όταν το ανοσοποιητικό σύστημα βρίσκεται σε καταστολή, είτε τεχνητά κατά τη διαδικασία μιας μεταμόσχευσης, είτε φυσικά όπως στην περίπτωση μιας εγκυμοσύνης όπου το ανοσοποιητικό σύστημα λειτουργεί διαφορετικά για να υποστηρίξει την ανάπτυξη του εμβρύου.
Και ποια είναι η αντιμετώπιση;
Δυστυχώς, τα διαθέσιμα σκευάσματα δεν έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικά ως προς την αντιμετώπιση του ιού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και την προστασία του εμβρύου. Εμβόλιο? Εμβόλιο δυστυχώς δεν υπάρχει παρά τις μακροχρόνιες προσπάθειες των ερευνητών. Τί μπορεί να κάνει λοιπόν κανείς για να προστατευτεί? Θα το έχετε ακούσει πολλές φορές τους τελευταίους μήνες αλλά ισχύει και σε αυτή την περίπτωση: Καλό πλύσιμο των χεριών.
Πώς μπορεί να προστατευτεί μια έγκυος;
Ο καλύτερος τρόπος είναι μέσω της ενημέρωσης. Πρακτικά;
- Καλό πλύσιμο των χεριών
- Δεν μοιραζόμαστε φαγητό ή επιτραπέζια σκεύη και μαχαιροπίρουνα με μικρά παιδιά
- Δεν φιλάμε μικρά παιδιά στο πρόσωπο.
Τα τελευταία είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τις μέλλουσες μητέρες που δουλεύουν σε στενή επαφή με παιδιά (βρεφονηπιακούς σταθμούς κλπ) ή εκείνες που έχουν ήδη ένα παιδί μικρής ηλικίας. Ο λόγος είναι ότι τα νήπια μπορεί εύκολα να κολλήσουν τη νόσο από το περιβάλλον τους (π.χ. παιδικό σταθμό) και ενώ τα ίδια δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα, μπορεί εύκολα να μεταδώσουν τη νόσο στην εγκυμονούσα μητέρα.
Για άλλη μια φορά, η ενημέρωση και η πρόληψη είναι ο ισχυρότερός μας σύμμαχος. Για περισσότερες πληροφορίες μπορεί κανείς να επισκεφτεί τις σελίδες των οργανισμών CMV Action (UK) και National CMV Foundation (USA) που στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση του κοινού κατά του CMV.
Το κείμενο ανήκει στην Δρ Εύη Βλαχάβα,Μοριακή Βιολόγος – Ιολόγος, Ερευνήτρια στην ανοσολογία των ερπητοϊών.
